Homiladorlik ko‘pincha tabiat mo‘jizasi deb ta’riflanadi va bu mo‘jizaning asosida gormonlarning nozik muvozanati yotadi. Ular orasida estrogenning estradiol shakli asosiy rol o‘ynaydi. U bachadonni tinchlantiradi, yo‘ldoshning o‘sishiga yordam beradi va vaqti kelganda organizmning tug‘ruqqa tayyor bo‘lishini ta’minlaydi. Ammo yangi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, ichak bakteriyalari bu muhim gormonga xalaqit berishi mumkin, bu esa ona va chaqaloq uchun jiddiy oqibatlarga olib keladi.
Estradiol: homiladorlikni fiziologik himoyachisi
Estradiol – bu shunchaki boshqa gormon emas. Bu homiladorlikni saqlab qolishga yordam beradigan asosiy signallardan biridir. Oylar davomida barqaror ravishda ko‘tarilib, u bachadonni mustahkamlaydi, homilaga qon oqimini qo‘llab-quvvatlaydi va chaqaloq bachadondan tashqarida yashab qolish uchun yetarli darajada rivojlanmaguncha to‘lg‘oqlarni kechiktirish uchun progesteron bilan ishlaydi. Estradiol miqdori buzilganda, organizm signalni noto‘g‘ri qabul qilishi mumkin, bu bachadon bo‘ynidagi o‘zgarishlarga va tug‘ruqning erta boshlanishiga olib keladi. Shuning uchun olimlar uzoq vaqtdan beri estradiol muvozanatini erta tug‘ilishning oldini olishning asosiy omili deb hisoblashadi.
Ichak mikroflorasining kutilmagan ta’siri
Yaqin-yaqingacha ichakdagi mikroblar homiladorlik gormonlariga ta’sir qilishi mumkinligini kamdan kam odam tasavvur qilardi. Ammo yangi tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, ba’zi bakteriyalar, ayniqsa Clostridium innocuum, estradiolni parchalashga qodir. Laboratoriya tajribalarida tadqiqotchilar ushbu bakteriyaning faol estradiolni estrogenning kuchsizroq shakli bo‘lgan estronga aylantirishini kuzatdilar. Xuddi shunday ta’sir sichqonlarda ham kuzatilgan: C. innocuum tashuvchi hayvonlarda estradiol va progesteron miqdori nazorat guruhiga nisbatan doimiy ravishda past bo‘lgan. Bakteriyalar homiladorlikni saqlab qolish uchun zarur bo‘lgan gormonal qalqondan mahrum bo‘ldi.
Gormonlar, mikroblar va tug‘ilish vaqti
Bu o‘zaro ta’sir muhim ahamiyatga ega, chunki tug‘ruq vaqti estrogen miqdori bilan chambarchas bog‘liq. Estradiol bachadon tinchligini saqlashga yordam beradi – bu bachadon mushaklarini bo‘shashtirishda asosiy rol o’ynovchi gormon. Agar mikroblar estradiolni juda erta kamaytirsa, bachadon chaqaloq tayyor bo‘lmasdan qisqarishi mumkin, bu esa erta tug‘ilishga olib keladi. Tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, homiladorlikning dastlabki davrida ichagida C. innocuum yuqori miqdorda bo‘lgan ayollar 37 haftagacha tug‘ish ehtimoli ko‘proq. Bu bog‘liqlik minglab ayollarda kuzatilgan bo‘lib, hozirgacha ichak mikroblari homiladorlikka gormonlar orqali ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi haqidagi eng kuchli dalillardan biridir.
Onalarga g‘amxo‘rlik qilishda yangi yo‘nalish
Ushbu ichak gormonlari aloqasini tushunish shifokorlarning tug‘ruqdan oldingi parvarishga yondashuvini o‘zgartirishi mumkin. Kelajakda oddiy najas testi nafaqat bakteriyalarni, balki ularning estradiol kabi gormonlarga xalaqit berish qobiliyatini ham o‘lchashi mumkin. Yuqori xavf sifatida aniqlangan ayollar qo‘shimcha monitoring, gormonal qo‘llab-quvvatlash yoki hatto mikrobiomga yo‘naltirilgan davolash usullaridan foydalanishlari mumkin. Bu g‘oya uydirma emas. Olimlar allaqachon ichak bakteriyalarini probiotiklar, ovqatlanishni o‘zgartirish va hatto aniq antibiotiklar yordamida tartibga solish usullarini o‘rganmoqda. Bunday aralashuvlar hali dastlabki bosqichda bo‘lsa-da, ular yangi va istiqbolli yo‘nalishni ajratib ko‘rsatadi: gormonlarni mikroblarning buzilishidan himoya qilish orqali homiladorlikni himoya qilish.
Keng qamrovli yondashuv
Homiladorlik — bu shunchaki biologik jarayon emas; u onaning tanasi, genlari va mikrobiomi o‘rtasidagi murakkab muloqotdir. Ushbu muloqotning markazida estradiol turadi, C. innocuum kabi mikroblar esa uning “ovoziga” ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Xulosa aniq: gormonlar va mikroblar alohida ishlamaydi. Ular sheriklar — ba’zan foydali, ba’zan esa zararli. Aynan shu o‘zaro ta’sirga e’tibor qaratish orqali fan onalar va chaqaloqlar salomatligini saqlashning yangi imkoniyatlarini ochmoqda. Estradiol hajman kichik bo‘lsa-da, hayotning og‘irligini o‘zida tutadi. Endi esa biz bilamizki, bu gormon qanday harakat qilishini nafaqat onaning tanasi, balki uning ichida yashovchi mikroskopik dunyo ham belgilaydi.
Edited by Sabina Kurbanova
Manba:
- Li, D., Sun, T., Tong, Y., et al. (2023). Gut-microbiome-expressed 3β-hydroxysteroid dehydrogenase degrades estradiol and is linked to depression in premenopausal females. Cell Metabolism, 35(4), 685–694.e5. https://doi.org/10.1016/j.cmet.2023.02.017
- Liang, L., Rasmussen, M. H., Piening, B., et al. (2020). Metabolic dynamics and prediction of gestational age and time to delivery in pregnant women. Cell, 181(7), 1680–1692.e15. https://doi.org/10.1016/j.cell.2020.05.002
- Miao, Z., Hu, S., Wu, P., et al. (2025). Maternal gut microbiome during early pregnancy predicts preterm birth. Cell Host & Microbe, 33(9), 1623–1639.
