So‘nggi yillarda ichak mikrobiotasi inson salomatligi va turli patologik jarayonlardagi ahamiyati tobora ko‘proq o‘rganilmoqda. Odatda bakteriyalar infektsion kasalliklarning sababi sifatida qaraladi, biroq ularning barchasi ham patogen emas. Ichak mikrobiomasi hazm jarayoni, immun tizimi faoliyati va neyropsixik holatni tartibga solishda muhim rol o‘ynaydi. Shu bilan birga, ayrim bakterial turlar patologik holatlarning rivojlanishida sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Tadqiqotlar natijasida Clostridium innocuum nomli bakteriya muddatidan oldin tug‘ruq (preterm birth) xavfi bilan bog‘liqligi aniqlangan. Ushbu topilma homiladorlik davrida mikrobiologik omillarning ahamiyatini yanada chuqurroq o‘rganish zarurligini ko‘rsatadi.
Clostridium innocuum ga chuqurroq nazar
Clostridium innocuum bakteriyasi mikrobiologiya uchun yangi hodisa emas. U Clostridia turkumiga mansub bo‘lib, tuproq va inson ichak mikrobiotasida keng tarqalgan. Ko‘p hollarda patogen xususiyatga ega bo‘lgan qarindoshlari, jumladan Clostridium difficile og‘ir diareya chaqirishi bilan mashhur bo‘lsa-da, C. innocuum uzoq vaqt davomida nisbatan zararli bo‘lmagan mikroorganizmlar qatorida ko‘rib kelingan.Biroq, so‘nggi yillarda olingan dalillar bu qarashni qayta ko‘rib chiqishni talab qilmoqda. Xususan, Xitoyda 5 000 dan ortiq homilador ayollar ishtirokida o‘tkazilgan keng ko‘lamli kohort tadqiqoti shuni ko‘rsatdiki, homiladorlikning ilk davrida ichak mikrobiotasida C. innocuum darajasi yuqori bo‘lgan ayollarda 37 haftagacha muddatdan oldin tug‘ish ehtimoli sezilarli darajada yuqori.Ushbu bog‘liqlik ikkita mustaqil kohortda qayd etilgan bo‘lib, natijaning tasodifiylikdan iborat emasligini ta’minlaydi va C. innocuum ning homiladorlik davomiyligiga ta’siri bo‘yicha muhim ilmiy asos yaratadi.
Bu bakteriya homiladorlikka qanday ta’sir qilishi mumkin?
Hamma gap gormonlarda. Homiladorlik estrogen va progesteron gormonlarining ehtiyotkor muvozanatiga bog‘liq bo‘lib, ular kerakli vaqtgacha bachadonni bo‘shashtiradi va bachadon bo‘ynini yopadi. Estrogenning 17β estradiol deb ataluvchi bir shakli ayniqsa muhim rol o‘ynaydi. Tadqiqotchilar C. innocuum estradiolni estrondan iborat kuchsizroq shaklga parchalash qobiliyatiga ega ekanligini aniqladilar. Bu shuni anglatadiki, bakteriyalar rivojlanganda, ular onaning faol gormonlari darajasini pasaytirishi mumkin, bu esa organizmni kutilganidan ertaroq tug‘ruqqa undaydi. Laboratoriya tajribalarida va hatto sichqonlarda ham C. innocuum estradiol va progesteronni izchil ravishda parchalab, uning salbiy ta’sir ko’rsatish qobilyatinii tasdiqladi.
Faqat mikroblar emas: genlar ham muhim
Hikoya bakteriyalar bilan tugamaydi. Tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, C. innocuumning ta’siri ayrim genetik profillar bilan birlashganda yanada jiddiy tus oladi. Erta tug‘ilish xavfini oshiruvchi genlarga ega bo‘lgan ayollar ichak mikrobiotasi ushbu bakteriyani o‘z ichiga olsa, yanada ko‘proq ta’sirchan bo‘lib qoladilar. Boshqacha aytganda, C. innocuum yakka holda emas, balki inson DNKsi bilan hamkorlikda erta tug‘ilish xavfini kuchaytiradi.
Bu bilimlar homilador ayollarga yordam bera oladimi?
C. innocuum ning roli kashf etilishi tug‘ruqdan oldingi parvarish uchun ajoyib imkoniyatlar ochadi. Agar shifokorlar homiladorlikning dastlabki davrida ushbu bakteriya yuqori darajada bo‘lgan ayollarni aniqlay olsalar, ularni yanada diqqat bilan kuzatishlari, profilaktika choralarini tavsiya qilishlari yoki hatto bir kun ichakni muvozanatga keltirish uchun maqsadli terapiyadan foydalanishlari mumkin. Ba’zi tadqiqotchilar C. innocuum kabi xavfli mikroblarni tekshiradigan oddiy najas testlarini tasavvur qilishadi. Boshqalarning fikricha, ma’lum holatlarda parhez, probiotiklar yoki antibiotiklarni o‘zgartirish xavfni kamaytirishi mumkin.Bu g‘oyalar hozircha klinik amaliyot uchun tayyor bo‘lmasa-da, ular ona salomatligiga yangicha yondashuvni ko‘rsatadi: ichak mikrobiomi homiladorlik natijalarida muhim hamkor sifatida qaralmoqda.
Yangi nuqtai nazar
Yillar davomida C. innocuum ichak jamoasining begunoh a’zosi hisoblangan, uning nomi tom ma’noda zararsiz degan ma’noni anglatadi. Ammo bu yangi tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, homiladorlik kontekstida u unchalik zararsiz bo‘lmasligi mumkin. Buning o‘rniga, u tarozini erta tug‘ruq tomon burayotgan jim o‘yinchi bo‘lishi mumkin. Ilm-fan bu e’tibordan chetda qolgan bakteriya haqida ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lgani sayin, bir narsa aniq: mayda mikroblar hayotni o‘zgartiruvchi ta’sirga ega bo‘lishi mumkin. Ularni yaxshiroq tushunish ko‘proq chaqaloqlarning xavfsiz va o‘z vaqtida tug’ulishiga yordam berishning kaliti bo‘lishi mumkin.
Edited by Sabina Kurbanova
Manba:
- Cobo, F. (2020). Clostridium innocuum: A potentially underestimated pathogen in humans. Infection, Genetics and Evolution, 81, 104249. https://doi.org/10.1016/j.meegid.2020.104249
- Hiltunen, H., Collado, M. C., & Rautava, S. (2022). Maternal gut microbiota and preterm birth risk: New insights. Frontiers in Immunology, 13, 832444. https://doi.org/10.3389/fimmu.2022.832444
- Miao, Z., Hu, S., Wu, P., et al. (2025). Maternal gut microbiome during early pregnancy predicts preterm birth. Cell Host & Microbe, 33(9), 1623–1639.
